“Về vấn đề xử lý đúng đắn mâu thuẫn trong nội bộ nhân dân”
Năm 1956, trong cộng đồng quốc tế và trong nước Trung Quốc đều đã xuất hiện một số mâu thuẫn và chiều hướng tư tưởng mới. Nhận thức và xử lý đúng đắn các mâu thuẫn trong xã hội xã hội chủ nghĩa của Trung Quốc đã trở thành vấn đề quan trọng mà Trung ương Đảng Cộng sản Trung Quốc lấy Mao Trạch Đông làm hạt nhân tập trung suy nghĩ. Tháng 2 năm 1957, Mao Trạch Đông có bài phát biểu “Về vấn đề xử lý đúng đắn mâu thuẫn trong nội bộ nhân dân” tại Hội nghị quốc vụ tối cao, chỉ ra xã hội xã hội chủ nghĩa đầy mâu thuẫn, mâu thuẫn cơ bản của xã hội xã hội chủ nghĩa vẫn là mâu thuẫn giữa sức sản xuất và quan hệ sản xuất, giữa nền tảng kinh tế và kiến trúc thượng tầng, nhưng những mâu thuẫn của xã hội xã hội chủ nghĩa có tính chất và tình huống khác nhau về mặt căn bản với những mâu thuẫn của xã hội cũ, có thể tự mình điều chỉnh và hoàn thiện qua chính bản thân chế độ xã hội chủ nghĩa, rồi không ngừng được giải quyết. Mao Trạch Đông còn chỉ ra, xã hội xã hội chủ nghĩa tồn tại hai loại mâu thuẫn có tính chất khác nhau về mặt căn bản là mâu thuẫn giữa địch và ta và mâu thuẫn trong nội bộ nhân dân, mâu thuẫn giữa địch và ta cần được giải quyết bằng phương pháp cưỡng chế và chuyên chính, còn mâu thuẫn trong nội bộ nhân dân chỉ có thể giải quyết bằng phương pháp dân chủ và giáo dục thuyết phục, tức là giải quyết bằng phương pháp “đoàn kết – phê bình – đoàn kết”, quyết không thể giải quyết mâu thuẫn trong nội bộ nhân dân bằng phương pháp giải quyết mâu thuẫn giữa địch và ta.
“Về vấn đề xử lý đúng đắn mâu thuẫn trong nội bộ nhân dân” đã đúc kết những kinh nghiệm lịch sử trong sự phát triển của sự nghiệp chủ nghĩa xã hội, nghiên cứu và trả lời những vấn đề mới xuất hiện sau việc cơ bản hoàn thành cải tạo xã hội chủ nghĩa tại Trung Quốc, đưa ra lý luận khu biệt nghiêm ngặt hai loại mâu thuẫn có tính chất khác nhau và xử lý đúng đắn mâu thuẫn trong nội bộ nhân dân, trình bày một cách khoa học về vấn đề mâu thuẫn của xã hội xã hội chủ nghĩa, là sự phát triển quan trọng đối với lý luận chủ nghĩa xã hội khoa học, có ý nghĩa lý luận và thực tiễn quan trọng.
《关于正确处理人民内部矛盾的问题》
1956年，国际社会和中国国内都出现了一些新的矛盾和动向。正确认识和处理中国社会主义社会的各种矛盾，成为以毛泽东为核心的中共中央着重思考的重大课题。1957年2月，毛泽东在最高国务会议上发表《关于正确处理人民内部矛盾的问题》的讲话，指出社会主义社会充满着矛盾，社会主义社会的基本矛盾仍然是生产力和生产关系、经济基础和上层建筑之间的矛盾，不过社会主义社会的这些矛盾同旧社会的这些矛盾具有根本不同的性质和情况，可以通过社会主义制度本身的自我调整和完善，不断地得到解决。毛泽东还指出，社会主义社会存在着敌我之间和人民内部两类性质根本不同的矛盾，前者需要用强制的、专政的方法去解决，后者只能用民主的、说服教育的方法，即“团结―批评―团结”的方法去解决，决不能用解决敌我矛盾的方法解决人民内部的矛盾。
《关于正确处理人民内部矛盾的问题》总结了社会主义事业发展中的历史经验，研究回答了中国社会主义改造基本完成后出现的新问题，提出了严格区分两类不同性质矛盾、正确处理人民内部矛盾的理论，科学阐明了社会主义社会的矛盾问题，是对科学社会主义理论的重要发展，具有重大的理论和实践意义。